استویا (Stevia) یا شیرین برگ، یک ماده ارگانیک است که از گیاه Stevia rebudiana به دست می‌آید. این گیاه از خانواده Chrysanthemum بوده و در زیر گروهی از خانواده Asteraceae قرار دارد. استویا یا شیرین برگ را با دیانا، که نام درختچه‌ای بسیار انبوه است و به تیره کاسنیان تعلق دارد، نیز میشناسند.. بیش از ۱۵۰ گونه مختلف از این گیاه در آمریکای جنوبی و شمالی وجود دارد که از نظر مفید بودن به شمار می‌روند. کشور چین به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده استویا یا شیرین یرگ در جهان شناخته شده است و این گیاه به وفور در بسیاری از کشورها کشت می‌شود. همچنین، گیاه استویا به عنوان محصول خانگی در فروشگاه‌ها و مراکز کشاورزی و باغی قابل دسترسی است.

استویا یا شیرین برگ به دلیل شیرینی بسیار بالا و نیاز کمتر به آب در مقایسه با شکر، مورد توجه قرار گرفته است. این گیاه حاوی ۸ نوع گلیکوزید است که از برگ‌های آن استخراج و تصفیه می‌شوند. این گلیکوزیدها شامل استویوزید، استویول بیوزید و ۵ نوع ربودیوسید (A, C, D, E, F) و دلکوزید A هستند. مراحل آماده‌سازی استویا به حدود ۴۰ مرحله مختلف نیاز دارد تا به عصاره نهایی برسد.

گیاه استویا قبل از تصفیه بوی نامطبوع و طعم بسیار تلخی دارد. محصولات استویایی موجود در بازار، مانند استویا و تروویا، اغلب حاوی عصاره‌هایی به نام ربودیوسید آ (Reb-A) هستند که از برگ‌های گیاه استخراج می‌شود. برخی از نام‌های تجاری دیگر این محصول شامل پیورویا، استویاکاین، انلیتن و ربیانا می‌شوند.

تفاوت‌های مهم بین استویاهای فروشگاهی و گیاه استویا که در خانه رشد می‌کند، وجود دارد. بسیاری از محصولات فروشگاهی شامل مقادیر کمی از استویا در فرمولاسیون خود هستند و شیرین‌کننده‌های ربودیوسید به وفور به صورت پودر، مایع یا گرانول در دسترس هستند.

در نهایت، می‌توانید گیاه استویا را در خانه پرورش دهید و از برگ‌های آن به عنوان شیرین‌کننده طبیعی برای غذا و نوشیدنی‌های خود استفاده کنید. با این حال، توجه به محتوای مواد تشکیل‌دهنده در محصولات فروشگاهی مهم است، زیرا بسیاری از آن‌ها ممکن است حاوی مواد پردازش‌شده و مصنوعی باشند.

فواید استویا یا شیرین برگ برای سلامت

در ادامه با خواص بی نظیر این گیاه آشنا می شویم.

۱. مدیریت دیابت

اگر شما دارای دیابت هستید، استفاده از استویا یا شیرین برگ ممکن است به کنترل سطح قند خون کمک کند. یک مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۰ نشان داد که استویا به طور قابل توجهی میزان انسولین و گلوکز را کاهش می‌دهد. بنابراین، اگر از استویا یا شیرین‌کننده‌های طبیعی دیگر استفاده می‌کنید، مهم است که سطح قند خون خود را کنترل کنید تا جلوی افت ناگهانی قند خون نگیرید.

۲. کنترل کلسترول

تحقیقات نشان می‌دهد که پودر برگ استویا ممکن است به کنترل کلسترول کمک کند و تری‌گلیسیرید را بدون عوارض جانبی منفی کاهش دهد. همچنین، ممکن است HDL (کلسترول خوب) را افزایش دهد.

۳. محافظت از کلیه

استویا یا شیرین برگ به عنوان یک دیورتیک شناخته می‌شود و سرعت دفع مایعات از بدن را افزایش می‌دهد. از آنجا که کلیه مسئول فیلتر کردن و ایجاد ادرار است، استویا ممکن است به جلوگیری از آسیب کلیه کمک کند. همچنین، حاوی ویتامین A، ویتامین C، ویتامین B و مواد معدنی مفید برای سلامت کلیه است.

۴. محافظت از دندان‌ها

استویا به کاهش باکتری‌ها و پوسیدگی دندان‌ها کمک می‌کند و به عنوان یک افزودنی محبوب برای خمیر دندان و دهان‌شویه استفاده می‌شود.

۵. توجه به بارداری

مصرف استویا برای زنان باردار مشکلی به وجود نمی‌آورد، اما توصیه می‌شود که مصرف محصولات حاوی استویا یا سایر مواد شیرین‌کننده در دوران بارداری به میزان مناسب باشد. مصرف بیش از حد ممکن است منجر به مشکلاتی مانند کمبود آب، فشار خون پایین، یبوست، نارسایی کلیه، خستگی، سردرد، نوسانات خلقی، تهوع، گرفتگی و استفراغ، قند خون پایین شود.

توجه

به طور کلی، هرگونه تغییر در رژیم غذایی یا مصرف مکمل‌ها باید با مشاوره پزشک یا متخصص تغذیه انجام شود، به خصوص اگر شما شرایط خاص یا بیماری‌هایی مانند دیابت دارید.

راهنمای عوارض جانبی و خطرات مصرف استویا

استفاده از استویا یا شیرین برگ با توجه به دستورالعمل‌های FDA امکان‌پذیر است، اما برخی نکات و عوارض جانبی برای توجه فراوان دارد. هر فرد مجاز است گلیکوزیدهای این گیاه را با مقداری برابر با ۴ میلی‌گرم به ازای هر یک کیلوگرم از وزن بدن خود مصرف کند.

اگرچه مصرف استویا عوارض جانبی خاصی برای هر فرد ایجاد نمی‌کند، اما بر اساس تحقیقات اخیر، برخی از عوارض بالقوه برای مصرف استویا معرفی شده‌اند. تا کنون، این عوارض در آزمایش‌های انجام شده بر روی حیوانات آزمایشگاهی مشاهده نشده‌اند. در اینجا، برخی از این عوارض بالقوه را بررسی می‌کنیم:

1. کمبود آب:

مصرف اضافی استویا یا شیرین برگ ممکن است منجر به کاهش مقدار مایعات در بدن شود و باعث کمبود آب گردد. بنابراین، توصیه می‌شود که مقدار مصرف استویا را با دقت کنترل کرده و به کافی بودن مصرف مایعات توجه کرد.

2. فشار خون پایین:

مصرف استویا ممکن است فشار خون را کاهش دهد. افرادی که دارای فشار خون پایین هستند، بهتر است با پزشک خود مشورت کنند و مقدار مصرف استویا را تنظیم کنند.

3. یبوست:

برخی از افراد ممکن است به یبوست در پی مصرف استویا دچار شوند. تنظیم میزان مصرف و مصرف با احتیاط توصیه می‌شود.

4. نارسایی کلیه:

اگرچه تحقیقات نشان داده است که استویا ممکن است به حفاظت از کلیه کمک کند، افراد با مشکلات کلیه باید با پزشک خود مشورت کنند و مقدار مصرف را تعیین کنند.

5. خستگی و سردرد:

برخی از افراد ممکن است در اثر مصرف استویا احساس خستگی و سردرد کنند. اگر این علائم برای شما پیش آید، مصرف را متوقف کرده و به پزشک مراجعه کنید.

6. نوسانات خلقی:

مصرف استویا ممکن است در برخی از افراد نوسانات خلقی ایجاد کند. افراد با اختلالات روانی باید از مصرف با احتیاط استفاده کنند.

7. تهوع، گرفتگی و استفراغ:

در برخی از موارد، مصرف استویا ممکن است باعث تهوع، گرفتگی و حتی استفراغ شود.

8. قند خون پایین:

مصرف بیش از حد استویا ممکن است باعث قند خون پایین شود. افراد دیابتی باید با مشورت پزشک خود مقدار مصرف را تنظیم کنند.

توصیه می‌شود که قبل از شروع به مصرف استویا یا هر مکمل دیگری، به مشاوره پزشکی مراجعه کنید، به خصوص اگر شما شرایط خاص یا بیماری‌هایی دارید.