گیاه ناخنک، عضوی از خانواده گیاهان دارویی، ظاهری که به یادآور یونجه و شنبلیله است، از خود بوی بسیار معطری منتشر می‌کند. میوه این گیاه به شکل هلالی می باشد و مانند سر ناخن به نظر می‌آید، از اینرو آن را “ناخنک” نامیده‌اند. این گیاه با نام‌های مختلفی همچون ناخنه، شبدر عطری، یونجه زرد، صابع الملک، گیاه قیصر، شاه افسر، و در کتب طب سنتی به آن “اکلیل الملک” نیز اطلاق می‌شود.

تمام اجزای خشک شده گیاه یا گل‌های خشک آن در زمینه داروسازی به کار می‌روند. این گیاه بیشتر در مزارع، مناطق مرطوب، سواحل رودخانه‌ها و کنار جاده‌ها در اکثر نقاط اروپا رشد می‌کند و بومی انگلستان است. در ایران، ناخنک در نواحی شمالی، اطراف تهران، قلهک، آبگرم، آذربایجان، بلوچستان، کرمانشاه، تبریز و لاهیجان یافت می‌شود.

برای بهره‌مندی از خواص دارویی، گیاه را در زمان گلدهی جمع‌آوری کرده و به تدریج در محیط با حرارت کمتر از ۴۰ درجه سانتیگراد خشک می‌کنند. عمل خشک کردن نباید خیلی سریع انجام شود تا ترکیبات معطر به آرامی و در طول زمان افزایش یابند. مهمترین ترکیب شیمیایی در این گیاه، کومارین است که در فرایند خشک کردن آزاد می‌شود. خواص دارویی ناخنک نسبت به بابونه و فراسیون شباهت دارد و در موارد لزوم می‌توان از آنها به عنوان جایگزین ناخنک استفاده کرد. برای اطلاعات بیشتر درباره خواص ناخنک و ممکنه مضرات مصرف بیش از حد آن، ما را همراهی کنید.

۱۰ خصوصیات و کاربردهای طبی گیاه ناخنک

ناخنک دارای خواصی با طبع گرم و خشک می‌باشد. از جمله خصوصیاتی که در طب سنتی به ناخنک نسبت داده می‌شود، می‌توان به ویژگی‌های مدر و قاعده آور بودن این گیاه اشاره کرد. همچنین، اعتقاد بر این است که مصرف ناخنک می‌تواند به افزایش ترشح شیر و اسپرم کمک کند.

بر اساس تجربیات طب سنتی، مصرف دوازده گرم از عصاره ناخنک یا اکلیل الملک به همراه تخم آن، با دوشاب، برای درمان ورم آلات داخل شکم مفید است.

از دیگر خواص ناخنک میتوان به موارد زیر اشاره نمود.

1. مصرف ناخنک کاهش قابلیت نفوذپذیری مویرگها و رقیق کننده خون را فراهم می‌کند، از تشکیل لخته خون جلوگیری می‌کند.

2. دم کردن ناخنک (اکلیل الملک) برای تنظیم ضربان قلب، رفع مشکلات بی خوابی، ایجاد آرامش اعصاب و تسکین سردرد عصبی موثر است.

3. این گیاه برای باز نمودن قاعدگی زنان، کاهش عفونت‌های مجاری ادراری و زنان، و رفع اختلالات یائسگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

4. خاصیت ادرارآوری این گیاه برای افراد دارای شن یا سنگ کلیه توصیه می‌شود .

5. روغن ناخنک برای تسکین دردهای مفصلی و ضماد ناخنک در عرق دارچین برای رفع درد روماتیسم موثر است.

6. درمان ناراحتی‌های طحال با دم کردن گیاه ناخنک (اکلیل الملک) و افسنطین (خاراگوش) امکان پذیر است.

7. ناخنک در رفع خلط سینه و برخی امراض قلبی، چربی خون، قولنج، امبولی و ضعف عمومی بدن موثر است.

8. جوش و دمل، جوشهای غرور جوانی و ضد عفونی کردن کورکها با تهیه محلول مخصوص اکلیل الملک رفع می شود.

9. ضماد (پماد) تهیه شده از تخم گیاه ناخنک با سرکه و روغن گل سرخ برای رفع سردرد، سرگیجه و مالیخولیای سبک موثر است.

10. مصرف ناخنک به همراه انجیر و عسل، برای ازدیاد ترشح شیر مادران شیرده و افزایش اسپرم مردان توصیه می‌شود.

عوارض و موارد منع مصرف گیاه ناخنک یا اکلیل الملک

ناخنک، هرچند که خواص درمانی بسیاری دارد، اما به عنوان یک گیاه دارویی، ممکن است با عوارض و مشکلات مختلفی همراه باشد. در ادامه با توضیح عوارض استفاده بیش از اندازه این گیاه همراه ما باشید.

1. این گیاه به دلیل داشتن خصوصیات سمی و خطرناک، همیشه باید با احتیاط و تحت نظر متخصصان درمانی مصرف شود تا عواقب ناگواری نداشته باشد.

2. زیاده‌روی در مصرف ناخنک ممکن است به استفراغ منجر شود، بنابراین توصیه می‌شود که مقدار مصرف مجاز را رعایت کنید.

3. استفاده بیش از حد از این گیاه ممکن است برای بیضه‌ها مضر باشد.

4. مقدار مجاز مصرف این گیاه باید از تخم آن حدود ۱۰ گرم و از عصاره گیاه تا ۸۰ گرم باشد.

5. افراد مبتلا به فشار خون باید از مصرف این گیاه اجتناب کنند، زیرا ممکن است تأثیرات منفی داشته باشد.

6. ناخنک خاصیت رقیق کنندگی خون دارد، بنابراین افرادی که داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند، باید از مصرف آن خودداری کنند.

7. خانم‌های باردار باید از مصرف این گیاه پرهیز کنند، زیرا احتمالاً باعث سقط جنین شود.

توجه: همیشه قبل از شروع مصرف هر گونه گیاه دارویی، به مشاوره و توصیه متخصصان درمانی مراجعه کنید.

راهنمای ساخت دمنوش ناخنک

برای تهیه دمنوش ناخنک، می‌توانید به این طریق عمل کنید:
مغز گیاه ناخنک به میزان ۵۰ گرم را با ۵ گرم آویشن، ۵ گرم بسفایج، و ۵ گرم بادیان ترکیب کرده و سپس یک لیتر آب را به مواد افزوده و مخلوط را به مدت ده دقیقه جوش بیاورید. پس از این مدت، دمنوش را از صافی عبور داده و مصرف کنید.